Naar de geboortegrond van Timur en inkopen doen

Onze B&B wordt gerund door een familie (in ieder geval 3 zussen) die ook op het complex wonen. In het bijgebouw waar wij zitten woont ook de eigenaar en opa, die een beetje de weg kwijt lijkt te zijn. Al vroeg in de ochtend scharrelt hij wat rond, we hebben al een keer het gas uitgezet nadat hij een eitje had gebakken. We zien hem ook vaak tussen de gebouwen lopen, heen en weer, heen en weer, dan weer een kamer ingaand, dan weer een andere. Hij wordt zo te zien veel aan zijn lot overgelaten. Hoewel de mensen erg aardig zijn, merk je dat het ook puur business is. Het ontbijt blijft heerlijk, een afwisseling van verschillende gebakken dingen van deeg, eieren en kruiden, brood, pannenkoeken, yoghurt, pap, jam, fruit (veel heerlijke druiven) en warme dranken. We ontbijten weer met onze Franse vriendin Jocelyne en tijdens ons gesprek blijkt dat we vandaag allebei naar Shakrisabz gaan, de geboortestad van de grote Timur. Ze vraagt of we met haar privéauto meewillen, ze is heel erg te spreken over de chauffeur, dus hij zal wel een goed tarief rekenen. Wij vinden het prima, dan hoeven we niet met een shared-taxi of een minibus. De chauffeur blijkt een nieuwe Chevrolet te hebben die van alle gemakken is voorzien, dus om 9 uur zijn we onderweg naar Shakrisabz. De rit duurt ongeveer 2 uur en gaat eerst langs de vele druivenvelden die om de stad liggen en daarna langzaam omhoog de bergen in. We stoppen onderweg nog bij enkele net geslachte schapen die zijn opgehangen aan de kant van de weg, weer eens iets anders. Zo zie je ook weer eens waar je sjasliek vandaan komt. De weg gaat verder omhoog tot de pas van 1700 meter, ‘s winters ligt hier vaak sneeuw. Nu staan er verschillende marktlui die noten en gedroogd fruit verkopen, wij kopen wat witte rozijnen voor onderweg. De bergen zijn kaal en hebben veel enorme glaciale stenen.

De andere kant ging veel steiler omlaag en met wat haarspeldbochten zijn we snel aan de andere kant. We passeren nog een grote stad en komen dan aan op het centrale plein van Shakrisabz. Wij kijken eens om ons heen en zien op het eerste gezicht niet heel veel bezienswaardigheden. We lopen langs een enorm standbeeld van Timur, niemand weet hoe hij er echt uitzag, misschien was hij wel een klein mannetje. Hier staat een lange, strijdlustige man fier op zijn sokkel. Eromheen staan de bruidsparen te dringen voor een fotoshoot, wij tellen er minstens acht. Achter Timur staat de toegangspoort tot zijn paleis, tenminste wat ervan over is. Ooit 65 meter hoog, nu nog slechts twee ruïnes, de rest van het paleis is verwoest nadat Timur was verslagen. Er zijn nog wat restanten tegelwerk op de muren, maar meer is er niet te zien. De tourgroepen zijn ook gearriveerd en lopen net als ons, te puffen in de hitte van 32 graden. We lopen het plein weer over en langs de hoofdweg en bazaar naar de twee andere bezienswaardigheden van de stad. De eerste is de Kok-Gumbaz moskee, gebouwd in 1434. Het interieur van de moskee is mooi, met veel lichtblauwe muurschilderingen en een lichtblauwe koepel. Naast de moskee staan twee mausolea en wat souvenirwinkeltjes met vooral tassen. Iets verderop ligt het Dor-as Sidat complex. De binnenkant is geheel wit en voor ons niet zo boeiend. Naast het mausoleum is een moskee en een tuin met bomen uit de 14e eeuw. Een goede plaats om even uit te rusten. Daar komen we Jocelyn weer tegen en ze vraagt of we met haar mee gaan lunchen bij een Oezbeekse familie. Dat lijkt ons erg leuk en we stappen weer in de auto. Niet veel later zien we enkele touringcars staan, Jocelyn kijkt schuin naar ons en ja, de Oezbeekse familie geeft eten aan heel wat mensen. Gelukkig zitten wij aan een aparte tafel. We krijgen eerst wat koude dingen: rode bietensalade, rijst, aubergine, komkommers en tomaten en brood. Vervolgens een soep van kikkererwten, aardappel en wortel. Wij dachten dat dit het wel was, maar daarna kwamen de gekookte aardappelen met vlees en wat koekjes en fruit als toetje.

We rijden dezelfde weg weer terug naar Samarkand. Het is leuk om nog wat van het platteland te zien. Veel katoen staat er niet langs de weg, het zijn vooral boomgaarden en druivenvelden. Op de terugweg zijn er meer overstekende dieren op de weg, maar onze chauffeur die veel rustiger rijdt als onze taxi naar Tashkent, heeft ze goed in de gaten. Shakrisabz is tegengevallen, dat vond Jocelyn ook, maar toch was het leuk om de stad uit te zijn. ’s Avonds eten we wat bij een groot restaurant niet ver van het Registan, natuurlijk sjaslieks. Om half acht zou er een lichtshow zijn op het Registan, dus wij zijn wel benieuwd. We nemen plaats op een bankje en we zien een man allerlei luiken opendoen en de politieagent heen en weer lopen. Uiteindelijk maant hij iedereen tot zitten en begint de spetterende show.......al snel beginnen de mensen weg te lopen. Er wordt een verhaal in het Frans verteld en er klinkt onheilspellende muziek, er is alleen niets van te verstaan zo hard staat het geluid. Afwisselend op het verhaal gaan verschillende gekleurde lichten aan en uit, aan en uit. Wij kijken elkaar aan en besluiten ook weg te gaan.

Vanochtend gaan we wat later naar het ontbijt, Esther voelt zich wat minder en we doen het rustig aan. Vandaag staan er pannenkoeken op het menu, dus Robbert is helemaal gelukkig. Onze Franse vriendin gaat straks al op de trein naar Tashkent en vindt het moeilijk afscheid te nemen van haar chauffeur, waar ze de afgelopen dagen ook heeft gegeten ’s avonds. We wisselen e-mailadressen uit om wat foto’s te sturen en wensen haar een goede reis. We pakken onze tassen en checken uit, de tassen laten we in de B&B. Heel veel te doen hebben we niet vandaag, alleen wat souvenirs kopen en Timur’s graftombe die om de hoek van de B&B ligt. We hebben nog een kaartje van het Registan, wat eigenlijk maar een dag geldig is, en Robbert gaat naar binnen om te onderhandelen. We weten al dat ze absurd hoog beginnen en we willen voor onszelf een schaakspel kopen. Het is natuurlijk het beste om zoveel mogelijk bij één winkel te kopen voor de hoogste korting. Ze noemen altijd hun openingsprijs en zeggen dan meteen discount, madam of mister. Ik halveer de prijs, wat natuurlijk ook niet kan, maar zo is het spel. Ik houd vast aan mijn prijs en ze zakt en zakt, totdat ze niet verder wil. Ik wil nog steeds niet omhoog, dus ze belt haar baas. Nu weet ik dat ik warm ben en doe er uiteindelijk nog wat bij. Bankrupt gaat ze, echt waar, maar dat zeggen ze overal. Het grappige is dat je misschien nog steeds teveel betaalt, maar daar kom je nooit achter. Ook de echtheid van de souvenirs is natuurlijk te betwijfelen, wat handwerk is, is dat misschien helemaal niet, al kan je het bij aardewerk wel aardig inschatten. Vaak zie je ze in de winkel ook aan het werk, zoals bijvoorbeeld het schilderen van de poppetjes van een schaakspel of houtsnijwerk. Overal proberen ze je naar binnen te lokken, als je iets vastpakt komen ze op je af. Soms niet leuk, maar het onderhandelen hebben we nu aardig onder de knie. Eenmaal terug bij Esther zitten we nog even naar het Registan te kijken, wat toch wel het meest indrukwekkende bouwwerk van Oezbekistan is, hoe toeristisch het ook mag zijn. De politieagent heeft het druk met mensen die nog geen ticket hebben terug te sturen naar de kassa, en anderen die stiekem het lint in het midden proberen over te steken ook terug te sturen. Af en toe fluit hij hen heel hard toe. Grappig is dat er in een van de madrassa’s een deur open staat waar je eigenlijk zo naar binnen kan lopen.

Ik neem nog wat foto’s in het Registan, eergisteren waren we er laat op de middag en was de zon al te laag om in de binnenplaatsen te komen. In de golfkar raken we aan de praat met de chauffeur, die een landbouwstudie had gedaan in Minneapolis en naar de Nederlandse boeren en hun grote machines vroeg. De Oezbeken willen graag Engels met je spreken. Esther was niet mee het Registan in en praatte wat met een paar studenten die Engels studeren. Het leek hun ook wel wat om in Nederland te studeren en Esther raadde hen aan om te informeren naar beurzen op internet. The American dream leeft ook heel sterk in dit land en mensen dromen ervan om in Amerika te gaan werken. Ze doen ook mee aan de Green Card loterij die elk jaar wordt gehouden, in de hoop een verblijfsvergunning te krijgen. We spreken vaak studenten die zijn afgestudeerd, maar allemaal doen ze iets heel anders, zoals (taxi)chauffeur of thuis helpen bij het familiebedrijf.

We blijven ons verbazen over het watergebruik in Oezbekistan. Je ziet ook aan meren en reservoirs dat ze op hele lage niveau’s staan, a la USA west. Toch worden iedere dag overal de stoepen besproeid met veel water, ook bij woonhuizen. Het gras, de perken en parken zijn net zo groen als bij ons en worden ook veelvuldig bewaterd.

Op de bazaar willen we nog wat snoep, thee en koekjes kopen. Dit hebben we al eerder gedaan, ze snappen niet waarom we zo weinig kopen. Ook hier begrijpen ze niet echt wat we willen, de eigenaar schept wat soorten thee in een zakje op onze aanwijzing. Ja, we willen ook nog snoep kopen, maar van alles maar een beetje, er waren namelijk meer dan 50 soorten. De man begon met scheppen, maar dat was veel te veel. We zijn zelf maar van alle prijsklassen wat bij elkaar aan het graaien, de man keek ons raar aan: die toeristen nemen ook maar een beetje van alles mee. Na al twee keer te hebben betaald wilden we ook nog koekjes. Ook maar een beetje van een paar soorten, dus ook die pakten we maar weer zelf. Lachend met de eigenaar en zijn dochter betaalden we nog een keer en excuseerden ons voor de overlast.

Toen we uitgeshopt waren zijn we terug gegaan naar de B&B om onze bagage te ordenen en zaten wat in de binnentuin en brengen bezoek aan de Gur-i Amir, het mausoleum van Timur. Toen hij onverwachts overleed was het winter en de pas naar zijn geboorteplaats Shakrisabz was ingesneeuwd. Hij wilde een kleine begrafenis en had zijn mausoleum al klaar staan, het mocht door het weer niet zo zijn. In Samarkand had Timur al een mausoleum voor zijn kleinzoon gebouwd, dus dat kon ook goed dienen om hem te begraven. Van buiten heeft het een grote, betegelde toegangspoort, een blauwe koepel en twee minaretten. Binnen kom je eerst in een hal waar een grote kaart met daarop het grote rijk van Timur, van Istanbul tot Delhi tot Kazachstan. De tombe zelf is de mooiste die we gezien hebben, met veel blauwe en gele schilderingen en muurtaferelen.

Hierna zitten we nog wat in de binnentuin, ik haal nog een laatste ijsje bij mijn vrienden van de supermarkt en we houden aan de weg een taxi aan naar het station. We zijn meer dan een uur te vroeg om nog wat te kunnen eten en zien meteen een sjasliektentje. Ze kijken ons eerst wat glazig aan, maar ja, natuurlijk kunnen we er eten. Drie gehakt en een kipsjasliek, wat brood en een tomaten/komkommersalade. Misschien wordt het wat eentonig, maar wij vinden het prima eten. We zien hordes toeristen arriveren en ook wat gasten die in onze B&B zaten. Na de gebruikelijke controles zitten we in de stationshal te kijken hoe de passagiers van de hogesnelheidstrein aan boord gaan, die een kwartier voor ons vertrekt. Onze trein komt op tijd binnen rollen en we gaan aan boord. Deze coupe heeft tweezitters met een tafel, dus we hebben veel zitruimte. Natuurlijk gaat de film weer aan, we raken aan de praat met een Oezbeekse student die in Duitsland heeft gestudeerd. Zijn Engels is niet al te best en hij is soms moeilijk te volgen, hij vertelt wat over zijn studie en vraagt wat over Nederland. Een conducteur komt ons wat in het Russisch vragen, wij snappen er niets van. De jongen naast ons zegt dat hij wil weten of we alleen reizen. Uh, ja dat doen we. Nog een keer hetzelfde, ja, ja, alleen. Wij kijken elkaar vragend aan. De jongen legt uit dat toeristen meestal 1e klas reizen die een eigen compartiment hebben. Het precieze waarom weten we nog niet, misschien dat hij het alleen vreemd vond dat we 2e zaten, of dat hij ons naar de 1e wilde meenemen. We zaten goed, dus wat maakt het uit. De reis verloopt verder rustig, we drinken wat thee met een koekje van de bazaar. Na drie en een half uur komen we op tijd aan in Tashkent en haast iedereen zich uit de trein. Wij doen het rustig aan, we hebben toch nog meer dan 5 uur voordat de vlucht vertrekt. We wurmen ons uit de trein, de gang naar de buitendeur is net breed genoeg voor onze backpack.

Buiten staan de taxichauffeurs al te wachten en bieden ons een rit naar het vliegveld aan voor $10 ofwel 27.000 som. Wij willen het voor 10.000 doen, wat al veel is, dus houden vast aan ons bedrag. Uiteindelijk vinden we een man die het doet, we rijden over wat donkere wegen tot aan een spoorwegovergang die net gesloten is. Een auto wilde toch nog oversteken, maar was net aan het terugkrabbelen. Het duurt lang voordat we het getoeter van de trein horen. De spoorwachter seint vanuit zijn huisje dat de overgang veilig is en de goederentrein rolt voorbij. Het vliegveld blijkt hier vlak achter te liggen. De terminal is niet groter dan die in Eindhoven en bijna helemaal verlaten. We gaan op een bankje zitten wachten, veel is er niet te doen, er zijn twee etensstalletjes, wat snoepautomaten en wat personeel dat op zijn sloffen (echt waar) rondloopt.

UPDATE: We zijn inmiddels door de paspoortcontrole heen, ditmaal zeer snel en zonder enige controle van de bagage. Wie weet wat ze in de catacomben doen, maar dat zien we wel aan het slotje op Schiphol. Natuurlijk blijf je hier dingen meemaken. Bij de security moest iedereen zijn schoenen uitdoen, op sokken lopen mocht echt niet, dus iedereen had blauwe plastic sloffen aan, een vreemd gezicht. Eenmaal aan de gate gekomen zijn er een paar dure tax-free winkels en een Big Burger. Wij konden onze ogen niet geloven. Dit is waarschijnlijk de enige echte hamburgertent van Oezbekistan, die verleiding konden wij natuurlijk niet weerstaan. Een soort combi van de KFC en Burger King, aan alles zie je dat het afgekeken is, tot aan de hamburgerdoosjes met ingrediënten erop, net als bij de McDonald's. Met Sommen kan je alleen bij één winkel betalen, dus die hebben we maar aan koffie en chocola opgemaakt. Nu is het wachten totdat we het vliegtuig naar Istanbul inkunnen, die staat inmiddels op het platform.

Terugkijkend was Oezbekistan een zeer interessant land. Natuurlijk vanwege de hartelijkheid van de mensen en de schitterende oude steden die we gezien hebben, maar ook vanwege het overheidssysteem en alle rompslomp die het met zich meebrengt. We besluiten hierbij onze reis naar Centraal Azië. Terugkijkend een hele gevarieerde en interessante reis en zeker wat we er van verwacht hebben. Prachtige natuur in Kirgizië en culturele hoogtepunten in Oezbekistan. Het zal weer wennen zijn en wat saaier in Nederland zonder de mengelmoes van het drukke verkeer en mensen op straat en de hartelijkheid van de mensen. Er is zeker nog meer te ontdekken in deze landen, dus in de verre toekomst zullen we misschien nog eens terugkeren. Hopelijk hebben we een indruk kunnen geven van deze landen die andere mensen aanzet om ook naar hier af te reizen, want één ding hebben we helemaal niet gezien op deze reis, en dat is voor het eerst: Nederlanders.